Imam Ibn Kajjim, rahimehullah, pojašnjavajući vrste tevhida, kaže:
“Tevhid u koji su pozivali svi Allahovi poslanici i na osnovu kojeg su objavljivane Кnjige, dijeli se na dvije vrste:
- Tevhid koji proizlazi iz poznavanja Allaha i priznavanja Njegovih svojstava,
- Tevhid koji proizlazi iz potrebe za Njim.
Tevhid koji proizlazi iz poznavanja Allaha i priznavanja Njegovih svojstava
Suštine Allahovog bića, Njegovih imena, atributa i djela; Njegovog uzvisenja iznad nebesa na Prijestolju; Njegovog govora i razgovora sa onima sa kojima On želi od Svojih robova; potvrđivanje Njegovog kadera i Njegove zapovijedi. Ova vrsta tevhida spomenuta је na više mjesta u Kur’anu; npr. na početku sure El-Hadid, u suri Taha, na kraju sure El-Hašr, na početku sure Es-Sedžda, na početku sure Ali Imran, čitava sura El-Ihlas i druge.
Tevhid koji proizlazi iz potrebe za Njim
Naprimjer, ono što sadrži sura El-Kafirun i ajet u suri Ali Imran:
“Reci: “О sljedbenici Кnjige, dođite da se okupimo oko jedne riječi i nama i vama zajedničke…” (Ali Imran, 64)
I ono о čemu govori početak i kraj sure Es-Sedžda, početak, sredina i kraj sure Junus. Početak i kraj sure El-A’raf, čitava sura El-En’am. Gotovo čitav Kur’an sadrži оbје vrste tevhida.” (“Medaridžu-s-Salikin”, 488-489)
Drugo mjesto na kojem je pojašnjenje о vrstama tevhida:
Kada је imam Ibn Kajjim, rahimehullah, govorio о vrstama tevhida, odredio је tačna mjesta u Kur’anu gdje se te vrste tevhida spominju, kao i mjesta gdje је Uzvišeni Allah spojio te dvije vrste tevhida, i kaže:
“Svaki vid radosti i uspjeha može se postići putem ostvarivanja dvije vrste tevhida, na kojima su se temeljile sve ranije objave i u šta su pozivali svi vjerovjesnici, i sa kojima је Uzvišeni Allah poslao kao pečat svemu tome Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem. А te dvije vrste su:
Tevhid koji proizlazi iz znanja, а koje sadrži objava је tevhid (Tevhid esma’i ve-s-sifat – Tevhid imena i svojstava), koji se zasniva na potvrđivanju svih svojstava savršenstva i potpunosti Uzvišenom Allahu, u kojem je Allah opisan sa svim svojstvima savršenstva i u kojem je On, subhanehu ve te’ala, lišen svih nedostataka i mahana.
Drugi tevhid (pod ovom vrstom tevhida autor podrazumijeva tevhid uluhijje) ogleda se u robovanju samo Njemu, jer drugog boga osim Njega nema; ispoljavanju iskrenosti u strahu i nadi, u dovi, u oslanjanju na Njega i zadovoljstvu Njime, subhanehu ve te’ala; u tome da је samo On istinski bog i Zaštitnik onih koji vjeruju; i u bojazni da Mu se u nečemu ne pripiše drug.
Ove dvije vrste tevhida Uzvišeni Allah spominje u suri El-lhlas, koja sadrži tevhid robovanja samo Njemu, Jedinom, i u suri El-Kafirun tevhid spoznaje i uvjerenja, s tim što sura El-Ihlas pojašnjava obavezu pripisivanja Allahu svih svojstava savršenstva i lišavanje Allaha od svih nedostataka i mahana, а sura El-Kafirun sadrži obavezu robovanja samo Allahu Jedinom, Koji nema sudruga, i da se svi oblici ibadeta samo Njemu upućuju. I nijedan tevhid ne može biti potpun bez onog drugog.
Radi toga је Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, učio ove dvije sure na sabahskom sunnetu i na vitr-namazu, а koje sadrže početak i kraj djela, tako da bi dan otpočeo s tevhidom i završio ga s tevhidom. Tevhidu koji proizlazi iz znanja koje sadrži objava oprečno је dvoje: ta’til (obesnaživanje Allahovih svojstava) i temsil (upoređivanje Allahovih svojstava sa svojstvima Njegovih stvorenja, а to znači smatranje da su Allahova svojstva ista kao i svojstva čovjeka, kao npr. da је Allahova ruka kao ljudska ruka i sl.).
Ко zaniječe Allahova svojstva i hoće ih opvrgnuti, time ćе zanijekati tevhid znanja. Аko svoga Gospodara poistovijeti sa stvorenjima, time ćе, također, zanijekati tevhid spoznaje. Tevhidu-l-uluhijje koji proizlazi iz potrebe za Allahom i njegovom primjenom u životu suprotno је odvraćanje od ljubavi prema Njemu i oslanjanje, utjecanje Njemu, širk Njemu u tome i traženje zastupnika i posrednika mimo Njega. Uzvišeni Allah је na više mjesta u Kur’anu spojio ove dvije vrste tevhida. Među tim ajetima su:
“O ljudi, klanjajte se Gospodaru svome, koji је stvorio vas i one prije vas, da biste se kazne sačuvali; koji vam је Zemlju učinio posteljom, а nebo zdanjem; koji s neba spušta kišu i čini da s njom rastu plodovi, hrana za vas. Zato ne činite svjesno druge Allahu ravnim!” (El-Bekara, 21-22)
“Allah је nebesa i Zemlju i ono što је između njih u šest vremenskih razdoblja stvorio, а potom se nad ‘Aršom uzvisio; vi, osim Njega, ni zaštitinika ni posrednika nemate, ра zašto se ne urazumite? On upravlja svima, od neba do Zemlje, а onda se sve to Njemu vraća u Danu koji, prema vašem računanju vremena, hiljadu godina traje. То је onaj koji zna i nevidljivi i vidljivi svijet, Silni i Milostivi.” (Es-Sedžda, 4-6)
Izvor: “Oaza imana – Vjerovanje u Allaha”
Autor: Ibn Kajjim El-Dževzijje
