Haram je tumačiti Kur’an bez znanja. To izričito zabranjuju mnogobrojni hadisi, što je ujedno i stav svih učenjaka. Dopušteno je tumačiti Kur’an samo onome ko je učen toliko da je dostojan tefsira Kur’ana, ko posjeduje toliko predznanja da zna značenja kur’anskih riječi, i nakon svega dušom prihvata značenje koje odabire.
Tek tada može vlastitim napregnućem (idžtihadom) komentarisati samo ono u čemu je idžtihad dopušten, kao značenja riječi, mudrost skrivenih i jasnih propisa, opće i posebno značenje ajeta, deklinacija i tome slično.
Sa druge strane, ono što nije dopušteno komentarisati ličnim idžtihadom, tj. tamo gdje se uvjetuje postojanje tradicije, i u slučaju čisto jezičkog značenja kur’anskih izraza, komentar je najstrožije zabranjen bez pozivanja na vjerodostojno predanje od komentatora iz prvih generacija.
Onaj ko ne ispunjava sve uvjete za tumačenje Kur’ana, ne može samostalno tumačiti Kur’an, te će zato koristiti komentare autoriteta tefsirske znanosti. Mufessiri koji Kur’an komentarišu samostalno, bez vjerodostojnih izvora, mogu se svrstati u nekoliko kategorija.
PRVA: Oni koji pojedine ajete koriste kao argumente za ispravnost vlastitog mezheba ili podupiranje ličnog stava, uz svijest o tome da ajeti baš i ne znače ono što oni tvrde. Njihov osnovni motiv u tome jest da budu nadmoćni nad svojim takmacima.
DRUGA: Oni koji svojim komentarom pozivaju na put dobra. U tu svrhu, oni se koriste pojedinim ajetima za koja nemaju nikakvu potvrdu da ona mogu biti argument njihovim dotičnim tvrdnjama.
TREĆA: Komentatori koji kur’anske izraze komentarišu bez pozivanja na mjerodavne izvore za mufessire, jer prava značenja kur’anskih izraza mogu se znati jedino putem predanja od jezičara i mufessira, kao npr. značenje neke riječi i njeno dekliniranje; njena podložnost ispuštanju nekih konsonanata i skraćivanju njena obličja; skrivenom, stvarnom i prenesenom značenju; općoj , posebnoj, cjelokupnoj i stilskoj važnosti riječi; njenoj ranijoj ili kasnijoj upotrebi u rečenici; i bilo šta drugo što je stavlja u drugi kontekst u odnosu na onaj koji se nadaje na prvi pogled. U svemu tome nije dovoljno samo poznavanje arapskog jezika, nego je nužno znati mišljenje mufessira o značenju dotičnog izraza, jer ima slučajeva gdje oni jednoglasno odbacuju bukvalno i slažu se da on ima posebno, tj. implicitno značenje, odnosno neku drugu upotrebu koja je suprotna vanjskoj formi izraza, tj. kada je riječ mnogoznačna, i tek njena upotreba u drugom kontekstu precizira jedno od mogućih značenja, na osnovu čega je tako prokomentariše prilikom svake njene upotrebe u ajetima. Sve navedene kategorije tefsira spadaju u tefsir po samostalnom mišljenju, što je strogi haram. A Allah najbolje zna!
Izvor: “Adabi učenja Kur’ana”
Autor: Imam Nevevi
